10 jaar Omaha System in Nederland: terugblik en vooruitblik

Gemeenschappelijke vaktaal maakt samenwerking efficiënter en doelgerichter

Gia Wallinga, bestuurder bij de stichting en directeur van Icare en Zorggroep Meander, ziet vooral de ontwikkeling van een gezamenlijke taal als grote winst. 'Het versterkt de communicatie en maakt samenwerking in de zorg doelgerichter.'

'Het Omaha System maakt zorgdoelen en zorghandelingen inzichtelijk én laat de meerwaarde van zorgprofessionals zien: mensen ondersteunen om zelfstandig te leven. Het legt niet alleen de focus op het individu, maar ook op diens netwerk en gemeenschap – passend bij de groeiende aandacht voor zorgzame gemeenschappen.'

Ze ziet ook kansen voor de toekomst: 'Betere gegevensuitwisseling, breder gebruik ook in intramurale zorg, en leren van data om zorg continu te verbeteren. Het Omaha System biedt hierbij de structuur en taal om dat mogelijk te maken.'

Meerwaarde Omaha System voor kwaliteit van zorg en besluitvorming

Jerry Fortuin, partner bureau Wijtz, is verbinder zorg en technologie. Hij blikt terug op zijn bijdrage aan het wetenschappelijk onderzoek bij Sensire, waarin zichtbaar werd hoe dagelijkse verslaglegging met het Omaha System inzicht geeft in de kwaliteit van zorg. Door gegevens direct uit het elektronisch cliëntendossier (ECD) te halen, kan de zorgkwaliteit daadwerkelijk onderbouwd worden. Fortuin ziet dit als een belangrijke stap richting verdere professionalisering van de wijkverpleging.

Hij benadrukt dat goede verslaglegging alleen waarde heeft als het hele verpleegkundige proces klopt: 'Van klinisch redeneren tot richtlijnconforme verslaglegging, ondersteund door een geschikt ECD. Het Omaha System blijkt hierbij cruciaal voor datakwaliteit en ondersteuning van professionele besluitvorming.'

Fortuin benadrukt de waarde van directe feedback tijdens verslaglegging: 'Nieuwe tools geven verpleegkundigen meteen inzicht in alternatieven, impact en verbeterkansen. Zo wordt leren direct mogelijk.' Ook pleit hij voor behoud van Omaha System als vaktaal, vanwege de classificerende kracht en brede inzetbaarheid, ook naast SNOMED. SNOMED is hét internationale medisch terminologiestelsel van en voor zorgprofessionals.

Verpleegkundige vaktaal: essentieel en toekomstgericht

Kim de Groot, verpleegkundig onderzoeker en bestuurslid van de stichting, benadrukt ook het belang van een eigen verpleegkundige vaktaal. 'In de afgelopen jaren zijn er grote stappen gezet, maar er blijft werk aan de winkel. De opkomst van internationale standaarden zoals SNOMED maakt het mogelijk om gegevens over zorgsectoren heen uit te wisselen. Toch is dat systeem vooral gericht op medische termen en minder bruikbaar in het dagelijks werk van verpleegkundigen. Het bevat ruim 300.000 termen, wat zoeken en toepassen lastig maakt.'

'Verpleegkundigen hebben daarom vooral baat bij een taal die hun werk ondersteunt, zoals het Omaha System. Dat helpt bij het verpleegkundig proces én bij het goed overdragen van informatie, bijvoorbeeld van ziekenhuis naar wijkverpleging. Daarvoor is slimme techniek nodig die informatie snel en overzichtelijk overzet, zonder dat de verpleegkundige alles opnieuw hoeft in te voeren of uit te zoeken.' 

Ook Marjolein Schouten, voorzitter stichting VDIR, benadrukt het belang van het werken met standaarden voor het uitwisselen van zorginformatie. Ziekenhuizen gebruiken vaak een andere taal (NANDA-NIC-NOC). Maar juist in de overdracht is het belangrijk dat deze systemen met elkaar kunnen praten. Volgens De Groot is dat goed mogelijk, zeker voor zorgvragen die vaak voorkomen, bijvoorbeeld mobiliteit, persoonlijke verzorging en medicatie. Het belangrijkste blijft: het verpleegkundig proces en de patiënt centraal stellen, niet de techniek. 

'Dat is het mooie aan dat we nu met elkaar en ook met andere organisaties samenwerken', zegt Schouten. 'We weten elkaar steeds meer te vinden en bespreken wat we als verpleegkundigen minimaal van elkaar nodig hebben als een patiënt zich door het zorgnetwerk heen beweegt.' Zij pleit ervoor te blijven opkomen voor het belang van vaktaal voor de beroepsgroep.

Input van de deelnemers: blijf dicht bij de praktijk

In de breakout rooms bleek het verminderen van administratie een gedeelde wens. Blijf kritisch op wat je vastlegt en hoe. Leg alleen vast wat nodig is, en gebruik bestaande data voor externe verantwoording én intern leren. Hoewel er nog scepsis is bij sommige wijkverpleegkundigen, groeit het besef dat goede verslaglegging in het ECD waardevolle inzichten oplevert.

Belangrijk is dat het gesprek over data herkenbaar en praktisch blijft. Termen als 'cliëntgegevens' sluiten beter aan bij de dagelijkse praktijk dan 'datagebruik'. Wanneer zorgprofessionals ervaren wat gegevens hen opleveren, ontstaat meer draagvlak voor zorgvuldige vastlegging. Inspirerende voorbeelden, zoals buddy-systemen waarin collega’s elkaar ondersteunen, laten zien hoe leren en verbeteren hand in hand kunnen gaan.

Ook technologische innovaties, zoals spraakgestuurd rapporteren, bieden kansen, maar de kritische blik van de verpleegkundige blijft onmisbaar. Eenheid van taal – zowel binnen als tussen sectoren – werd gezien als randvoorwaarde voor betere overdracht en minder dubbel werk. De afsluiter van een groep was treffend: we hoeven niet altijd grote stappen te zetten. Juist kleine, concrete oplossingen kunnen verrassend veel impact hebben.

Samen richting toekomst

De sessie sloot af met een duidelijke conclusie van voorzitter Pieterbas Lalleman: 'De beweging naar datagedreven, samenhangende en cliëntgerichte zorg is volop gaande, en de stichting speelt daarin een blijvend noodzakelijke rol. De uitdaging ligt in betere samenwerking, professionalisering en slim datagebruik – met blijvende verbinding tussen praktijk, professionals en cliënten.'

'De stichting blijft zich inzetten om de beweging gaande te houden, te voeden en te versterken. De kracht zit in de mensen – in jullie – en in de bereidheid om samen te bouwen aan een zorg die toekomstbestendig, mensgericht en slim georganiseerd is. Kleine stappen kunnen groot uitpakken. Laten we die samen blijven zetten.'

Webinar terugkijken

In deze video kun je het webinar '10 jaar Stichting Omaha System Support' terugkijken.